1. Inleiding
In 2006 is door de Provincie Fryslân onder het motto Fryske fiersichten een serie toekomstdebatten gehouden, met als resultaat bijna 700 projecten en ideeën voor de toekomst van Fryslân op uiteenlopende themagebieden. Voor het thema cultuur zijn voorstellen gedaan om met landmarks de toegangswegen naar Fryslân te markeren. Dit voorstel is door de provincie samen met andere projecten geselecteerd om verder te worden onderzocht op uitvoerbaarheid. Het idee sloot tevens aan op het initiatief van de Stichting Passages om in het kader van het in 2008 te organiseren internationale Congres Bridges aandacht te besteden aan het thema kunst en landschap. Het van 24 – 29 juli 2008 in Leeuwarden gehouden Congres omvatte een  tentoonstellingsprogramma dat zowel voor de ca 200 congresgangers als voor het publiek open staat. Gekozen is voor kunsttentoonstellingen in acht kerken in en rondom Leeuwarden onder het motto kunst en landschap. De kerken, beschikbaar gesteld door de Stichting Alde Fryske Tsjerken, kunnen met hun monumentale waarde als landmarks of bakens in het landschap worden opgevat. Met te houden tentoonstellingen en de daarbij behorende goed gedocumenteerde catalogus worden de bijzondere kerken ontsloten voor het publiek. De Stichting Passages, organisator van het Congres, wil met de keuze voor het thema kunst en landschap de potenties en de vaak nog verborgen ruimtelijke kwaliteiten van het Friese landschap internationaal voor het voetlicht brengen.
De provincie Fryslân is van mening dat het idee om de toegangswegen naar Fryslân met landmarks of toegangspoorten te accenturen past bij het in het Streekplan van 2006 neergelegde voornemen om veel aandacht aan ruimtelijke kwaliteit te geven en meer aandacht te vragen voor culturele planologie en de rol van kunstenaars bij de vormgeving van de ruimte. Het uitschrijven van een prijsvraag gericht op het genereren van ideeën voor poorten als bakens (landmarks) in het landschap gevolgd door een presentatie van de ontwerpen als tentoonstellingsonderdeel tijdens het Congres Bridges geeft uitvoering aan deze voornemens.

2. Uitschrijving Prijsvraag
De provincie Fryslân wil met de prijsvraag ideeën voor landmarks of toegangspoorten genereren voor de accentuering van de provinciegrens bij de vier binnenkomende hoofdtoegangswegen ( A7-A6-A32-A7). Gekozen is voor een ideeënprijsvraag die is opengesteld voor kunstenaars, vormgevers, architecten en landschapsarchitecten.
Gevraagd is om  met spraakmakende voorstellen  te komen voor een “poort” die
uitdrukking geeft aan de herkenbaarheid, eigenheid en (ruimtelijke) kwaliteiten
van Fryslân. Het begrip “poort” behoeft niet letterlijk te worden opgevat en kan als
toegangsmarkering ruim worden geïnterpreteerd. Het voorstel dat wordt ingezonden omvat tenminste één ontwerp voor een toegangsmarkering tot maximaal vier ontwerpen (voor iedere locatie één “poort”). Ieder voorstel voor een toegangspoort dient te zijn toegesneden op de specifieke grenslocatie.
 Op de website van de Provincie Fryslân en op websites van diverse vakorganisaties voor genoemde beroepsgroepen, alsook via gerichte advertenties is de prijsvraag Poorten naar Fryslân op ruime schaal kenbaar gemaakt. Dit heeft geresulteerd in een groot aantal voorinschrijvingen van ruim 350 personen, waarvan een deel uit het buitenland. Het wedstrijdreglement verbonden aan de prijsvraag is eveneens kenbaar gemaakt via de provinciale website en de inschrijvers zijn daarbij in de gelegenheid gesteld om schriftelijke vragen in te dienen over de inhoud en uitvoering van het reglement. Binnen de daartoe gestelde termijnen zijn de antwoorden op de gestelde vragen gepubliceerd op de provinciale website.

3. Jury
Voor de beoordeling van de inzendingen voor de prijsvraag is door het College van Gedeputeerde Staten van Fryslân een jury ingesteld bestaande uit de volgende leden:
• Mr. Siebold Hartkamp, oud-bestuurder, onafhankelijk voorzitter, zonder stemrecht
• Menno Landstra, lid provinciale commissie beeldende kunst, vormgever
• Ir. Bauke Tuinstra architect en voorzitter BNA, Noord
• Ing. Jan Jozeph Dalstra, Directie Rijkswaterstaat
• Drs. Tom van Gestel, artistiek leider van de Stichting Kunst en Openbare Ruimte
• Ir. Peter de Ruyter, als landschapsarchitect verbonden aan het Bureau Alle Hosper en onlangs benoemd tot leider Atelier Ruimtelijke Kwaliteit Fryslân
De jury is ondersteund door Cor Wetting, bestuurslid Stichting Passages (secretaris jury).
Op grond van het reglement is de jury onafhankelijk van de deelnemers en doet zij een autonome uitspraak.

4. De inzendingen
Alle inzendingen dienden anoniem (onder motto) te worden ingezonden. In totaal zijn er door de jury 202 geaccepteerde ontwerpen van 101 verschillende inzenders beoordeeld. Dit betekent dus dat iedere deelnemer gemiddeld twee voorstellen heeft ingediend. Het overgrote deel van de inzendingen is geaccepteerd door de secretaris van de jury. Slechts enkele ontwerpen zijn buiten beschouwing gelaten omdat zij duidelijk niet voldeden aan de voorwaarden zoals die zijn opgenomen in het wedstrijdreglement.
De jury heeft zowel tijdens de beoordeling van de ontwerpen alsook na afloop van haar werkzaamheden de anonimiteit van de indieners niet verbroken.
De deelnemers hebben verder met in totaal 29 maquettes gebruik gemaakt van deze aanvullende facultatieve inzendingsmogelijkheid. Een deel van de inzenders (16) heeft ideeën aangedragen voor alle vier de locaties voor de prijsvraag,  waarbij hoofdzakelijk werd ontworpen vanuit een overkoepelend concept. Enkelen hebben voor twee of drie locaties een plan ingediend, terwijl het grootste deel van de deelnemers zich heeft geconcentreerd op één specifieke locatie. Onbetwiste koploper hierbij is de provinciegrens op de Afsluitdijk. In totaal zijn er voor deze locatie 70 voorstellen ingediend. Voor de grenslocaties bij Drachten, Lemmer en Wolvega zijn resp. 39, 49 en 44 voorstellen ingediend.